Πρόκειται για μια σύντομη ορθοδοντική θεραπεία που γίνεται σε παιδιά μικρής ηλικίας με στόχο   είτε να προλάβει τη δημιουργία ορθοδοντικού προβλήματος ή να περιορίσει σημαντικά τη βαρύτητά του στο μέλλον.

Μπορούμε να τη διακρίνουμε σε μια πολύ απλή σύντομη προληπτική φάση ελάχιστων μηνών (για απλά προβλήματα) ή σε μια 1^η φάση θεραπείας 6-12 μηνών (για πιο σύνθετα προβλήματα).

Σε ποιές περιπτώσεις είναι καλό να γίνεται απλή προληπτική ορθοδοντική;

Αυτή η κατάσταση πρέπει να διορθωθεί γιατί δημιουργεί δύο σημαντικά προβλήματα: α. «σπρώχνει» την κάτω γνάθο προς τα εμπρός με πιθανή εμφάνιση προγναθισμού, β. αποτρίβεται η αδαμαντίνη των δοντιών που κλείνουν ανάποδα και βλάπτονται τα ούλα τους. Στα παρακάτω 2 παραδείγματα (α και β) φαίνεται η διόρθωση του προβλήματος μετά από παρέμβαση 3-5 μηνών.

(Βλέπουμε πόσο απέχει η κάτω μέση γραμμή των δοντιών από την πάνω, όπως φαίνεται στο παρακάτω παραδειγμα). Στην περίπτωση αυτή πρέπει να διευρύνουμε την πάνω γνάθο, ώστε η κάτω γνάθος να κλείνει σωστά και να μην αναπτυχθεί ασυμμετρία.

Εάν το παιδί σταματήσει τη βλαβερή συνήθεια συνήθως η βλάβη αποκαθίσταται σε μεγάλο βαθμό μόνη της. Εάν όμως το παιδί συνεχίζει επίμονα πέραν της ηλικίας των 4 ή ήδη το χάσμα είναι πολύ μεγάλο και η γλώσσα σπρώχνεται συνεχώς ανάμεσα και το συντηρεί, επηρεάζοντας και την ομιλία, τότε η ορθοδοντική μπορεί να βοηθήσει με ένα απλό μηχάνημα.

Θέλουμε να τα προστατεύσουμε έγκαιρα ιδίως στα πρώτα χρόνια της σχολικής ζωής, όπου και έχουμε τα περισσότερα ατυχήματα. Πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος συνήθως θα χρειαστεί αργότερα.

1. (πχ. από τραυματισμό, τερηδόνα κα). Εάν το αντίστοιχο μόνιμο δόντι χρειάζεται αρκετό χρόνο για να κατέβει, πρέπει συνήθως να κρατήσουμε το χώρο ώστε να μη μετακινηθούν στη θέση του άλλα δόντια και δημιουργηθεί ορθοδοντικό πρόβλημα, ενώ θα μπορούσε πολύ εύκολα να προληφθεί. Αυτό γίνεται με απλά παθητικά μηχανήματα, όπως στις εικόνες α και β.

Συνήθως η προληπτική ορθοδοντική γίνεται με ένα απλό ορθοδοντικό μηχάνημα που ένα μικρό παιδί μπορεί να χρησιμοποιήσει εύκολα. Μετά την αρχική τοποθέτηση του μηχανήματος το παιδί παρακολουθείται ανά 4-7 βδομάδες(ανάλογα με το μηχάνημα) για όσους μήνες χρειάζεται η διόρθωση του προβλήματος.

Τα ορθοδοντικά προβλήματα στα παιδιά μπορούν να διορθωθούν είτε σε μια ενιαία ορθοδοντική θεραπεία διάρκειας 2-3 χρόνων ή σε θεραπεία που θα διασπάσουμε σε δυο φάσεις (1^η και 2^η), οι οποίες συνήθως δεν είναι συνεχόμενες. Οι κυριότερες ενδείξεις για να προτιμήσουμε αυτή την επιλογή είναι σκελετικά προβλήματα των γνάθων, των οποίων η αντιμετώπιση πρέπει να αρχίζει σχετικά νωρίς,  η έλλειψη χώρου για κάποια δόντια, όπου πιθανότατα να χρειάζονταν εξαγωγές μονίμων δοντιών εάν το παιδί αργήσει να ξεκινήσει θεραπεία, και η διαπίστωση φθοράς δοντιών από την υπάρχουσα σύγκλειση.

Η 1^η φάση θεραπείας ξεκινά συνήθως αφού έχουν αρχίσει να ανατέλουν τα τέσσερα μπροστινά άνω και κάτω δόντια (7-9 ετών). Διαρκεί περίπου 8-12 μήνες. Όταν επιτευχθούν οι στόχοι της, η ορθοδοντική διακόπτεται και εφόσον υπάρχει περαιτέρω ανάγκη η 2^η φάση αρχίζει γύρω στα 11-12 (σιδεράκια σε πάνω και κάτω δόντια).

Αναλυτικότερα οι σημαντικότερες ενδείξεις για να κάνει ένα παιδί 1^η φάση θεραπείας είναι:

Εάν αυτή η κατάσταση δε διορθωθεί νωρίς, τότε το πρόβλημα της κάτω γνάθου μπορεί να γίνει τόσο έντονο που να μη μπορεί να διορθωθεί πλέον αποτελεσματικά. Επίσης το παιδί θα έχει περάσει τα ευαίσθητα μαθητικά χρόνια με ένα μεγάλο αισθητικό πρόβλημα. Αυτού του τύπου τα προβλήματα χρειάζονται σχεδόν πάντα 2^η φάση θεραπείας, αλλά η βελτίωση που υπάρχει από την 1^η φάση είναι ιδιαίτερα αισθητή όπως φαίνεται στα παρακάτω παραδείγματα.

(δηλαδή τα πίσω δόντια της άνω γνάθου κλείνουν μέσα από τα κάτω)

Στην περίπτωση που η σταυροειδής (ανάποδη) σύγκλειση υπάρχει και στις δύο πλευρές πίσω(δεξιά και αριστερά), αυτό σημαίνει ότι η πάνω γνάθος είναι πολύ στενή και τα μόνιμα δόντια θα δυσκολευτούν πολύ να βρουν χώρο να ανατείλουν , αλλά και η σύγκλεισή τους θα έχει προβλήματα τόσο μπροστά, όσο και πίσω.

Οι θεραπείες 1^ης φάσης που εμπίπτουν σ’αυτή την κατηγορία μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά σε περιπτώσεις παιδιών με στοματική αναπνοή ή που ξεκινούν λογοθεραπεία για προβλήματα στην ομιλία (μπορεί να προηγηθεί συνεννόηση με τον αντίστοιχο ειδικό (ΩΡΛ ή λογοθεραυτή).